Tricht, maandagmiddag 5 april, Tweede paasdag
Beste Greet,
In het verlengde van het werk van Theatre de Complicité en lijntjes naar Lecoq ben ik in mijn gedachten even een ander, onverwacht, paadje opgegaan.
De ontmoeting van mijn eerder genoemde gedachten over wat ik zelf wilde/wil maken en de theatervoorstellingen (die ik zie/heb gezien) die gebaseerd zijn op en werken vanuit de theatrale principes van Jacques Lecoq is complex. Ik word geraakt door de beweging, de stilte en de soms zelfs geïsoleerde plaats van de tekst. Taal komt in veel voorstellingen eigenlijk als rauw en beter gezegd losstaand element er in voor. Zelden vind ik het in een overeenstemming met de beoogde atmosfeer. En toch stoort dat niet. Niet bij het werk van Ariane Mnouchkine maar ook niet bij wat ik zag op de Faculteit en in Brussel.
Ik word bij het bewegingsvocabulaire van de spelers, die opgeleid zijn in de gedachtegang van Jacques Lecoq, vaak afgeleid of misschien zelfs wel jaloers van hun bewegingen en bewegingsmogelijkheden. De beschikbaarheid van hun lichaam om vorm te geven wat er zich van binnen afspeelt, wat hen ‘beweegt’. (Tout bouge)
Tegelijkertijd ervaar ik het effect op/in mij van het toneelspel als een naar binnen komen, inslikken of opslaan op mijn harde schijf die dan even voelt als mijn hele lichaam. Eigenlijk klinkt het wel na maar ervaar ik het ook als een ‘plons’. Een steen die in het water valt, die even wat rimpelingen of golfjes veroorzaakt maar waar daarna de waterspiegel weer gauw glad en egaal wordt, rimpelloos of hoogstens wat golfslag door de dagelijkse wind.
In het recentere werk waar ik aan mee gewerkt heb, zie ik een behoefte aan participatie van de kijker. Aan een groeiende betrokkenheid, geraaktheid lopende de voorstelling/het meemaken/het er bij zijn en daardoor plezier en andere gevoelens belevend aan de voorstelling.
In het werk van Kast waren wij bezig met het gooien van een theatrale steen naar de kijker die als het ware als een platte steen zou ‘ketsen’ op de eerste plek en opnieuw een beweging zou realiseren en nog een en nog een. De wet op behoud van energie.(https://www.examenoverzicht.nl/natuurkunde/wet-van-behoud-van-energie) De dynamiek van een sjoelbak. Vaak hebben we die tweede beweging in dezelfde lijn vertaald naar een educatief programma, vervolglessen of het maken van een eigen thematische voorstelling of presentatie door de toeschouwers. Soms ook met het maken van eigen standbeelden en bewegende standbeelden als we heel weinig verwerkingstijd hadden. Verwerkingstijd, de naam alleen al.
Tot nu toe vroeg ik me altijd af: Wat zegt de ene toeschouwer tegen de ander als hij of zij de werkplaats verlaat? Als extra informatiebron voor het decorontwerp, het affiche, het eind, voor het geheel.
Nu zou ik op zoek willen naar: Wat zegt die ene tegen die andere en wat zie je daarvan terug in de invulling van zijn of haar volgende dagen?
Ik wil niet over mijn theatrale graf heen regeren maar heb diep in mijn hart wel de intentie of de ambitie dat ik hoop dat de kijker er de dagen er na echt iets mee kan en wil doen. In zijn gedrag, in de reactie op een ander, zijn kind, zijn werkgever, zijn collega, zijn relatie, zijn dromen en fantasie.
Is dat ijdelheid, zo’n verlangen? Of is het voor mij een logisch gevolg van mijn constatering dat de mensen om mij heen vaak zo terneergeslagen zijn, lusteloos. Een dagelijks leven leiden/lijden waarin gelatenheid en berusting overheersend zijn? “Mensch durf te leven”( Mensch durf te leven - YouTube). Rituelen, normen, gedragingen en ervaringen door geven zonder reflectie, reproduceren, kopiëren en dezelfde waarde blijven geven zonder te toetsen of bij te schaven, te veranderen, te hebben verteerd en verwerkt.
Wil ik de mensen dan veranderen? Schieten ze te kort? Nee, dat is het niet. Maar ik zou iedereen de mogelijkheid en instelling en condities willen bieden/gunnen om het leven meer naar eigen inzicht en verlangens te leven en intenser/rijker te beleven. Ruimte te leren zien en te maken in de eigen situatie. Jij bent jouw eigen binnenhuisarchitect maar ook je eigen aannemer, huisschilder en hovenier.
Wat doet een mens met een impuls, met de resonantie er van? Ontkennen, wegstoppen, als niet of nauwelijks gehoord of gezien te beschouwen, oppikken, opslaan als fantasie, als droom als regrediënte fantasie? Of juist als dynamiek voor eigen vormgeving, verandering of ontwikkeling. Progrediënt.
De mens is waarschijnlijk niet van nature slecht. Ook niet van nature goed maar het is een gegeven, hij klopt. En wat hij of zij met alle impulsen die binnen komen/resoneren doet vanuit een eraan voorafgaande of gelijktijdig mee ontwikkelende opvoeding dat kan anders, dat kan beter voor hem of haarzelf en met en daardoor ook voor de anderen. Het gewaarworden van de resonantie van een impuls, op een impuls is niet voor niets een belangrijk aandachtspunt in het leren kennen van jezelf als speler maar ook als mens. Dat gewaarworden wordt mede ingekaderd door zijn milieu en opvoeding en economische voorwaarden/omgeving.
Het gaat mij om de verdere ontdekking van de persoonlijke eigenheid, de eigenheid van de persoonlijkheid, de persoonlijke ontdekking van zijn of haar eigenheid, de opwaardering van de beleving/registratie van de resonantie, het vervolg daarop en de ruimte die dat biedt voor eigen handelen al of niet extern actief.
En ijdelheid….nee, maar ik ben wel blij en trots met de constatering van anderen dat mijn werk hen heeft geboeid, ontroerd en of bijzondere gevoelens heeft opgewekt. Dat streelt mij en versterkt mijn wil om daar mee door te gaan. En tegelijkertijd moet ik mij zelf blijven afvragen of het iets toevoegt aan mijn eigen leven of een herhaling van zetten blijft. Een verlangen naar het dempen van de blijkbaar eindeloos diepe put van ontkenning van mijzelf door mijn eigen ouders/opvoeders.
Ja, hoe vaak moet ik het nog horen: je mag er zijn, jouw werk en inzet doet er toe?
Ben ik dan beter dan die ander? Nee. Doe ik het beter? Ook niet. Ik ben net als al die anderen op de een of andere manier ingekapseld door mijn eigen (aangeleerde) angsten, zelf geschapen grenzen, beperkingen, gewoonten en behoeften. Niet kijken, Ton!, Doe nou niet! Kom maar gewoon zitten. Dadelijk wordt hij nog kwaad. Heb je dan je zin? Doe maar gewoon dan doe je gek genoeg. Je kan niet alles krijgen wat je hebben wilt. Daar heb ik nou even geen zin in. Ik vind het wel prima zo. Maak je niet druk kan alleen maar frustrerender worden. Tientallen Flics dans ma tȇte en op mijn schouderzittende alter-ego’s. En daar zit wel een bron in voor mijn energie voor de invulling van mijn leven.
De kwaliteit en potentie van de resonantie hangt ook af van de kwaliteit van de klankkast, het eigen lichaam. Als ik mijn lichaam verwaarloos, verwaarloos ik waarschijnlijk ook de potentie van de resonantie. Dat is ook wat ik zo bijzonder heb gevonden aan Butoh en Gestalttherapie.
De sneeuwstormen langs en tegen de ramen versterken de impact van de Butoh fragmenten (zie onder) maar brengen mij ook weer terug in het hier en nu. Ik ga aan de slag met de rest van jouw brief. Tot gauw maar weer.
fotodocumentatie - Artists in Residence - Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten - AHK
Ellen Emmet - The Body Of Presence - Bing video