Tricht, dinsdag, 18 mei 2021
Goedemorgen beste Greet!
Het oranje rollercoaster-effect van het onverwachte en verrassende lintje van de Koning is nu wel weggeëbd. Van de Koninklijke orde naar de ‘orde van de dag’. Dus ook weer aan de slag met het lezen en een eerste reactie op ons laatste gesprek in het nieuwe nog lege gebouwtje.
Ja, dat gebeuren met het lintje heeft er wel ingehakt bij mij. Ben daardoor een deel van het laatste gesprek in de indrukwekkende en veelbelovende nieuwe ruimte kwijt geraakt. Die plek in de vroegere praktijk is heel inspirerend. Met verschillende ruimtes en mogelijkheden. De eerste vellen papier met aantekeningen aan de verder nog lege muren. Een relaxte plek voor ons eerste overleg. Mooi hoor.
Ben het boek gaan lezen van Merlijn dat ik van jou heb gekregen (Het is aan ons, Merlijn Twaalfhoven, Atlas Contact, 2020). Mooi hoe hij het werk met de scholieren in Ar Ramtha en in het vluchtelingenkamp net buiten het stadje beschrijft. Als het begin van een nieuw perspectief. Kreeg allerlei associaties met onze tournee met Rapalje langs de Nicaraguaanse muziekgroepen en Casa de Cultura’s in de steden waar Nederlandse gemeenten een vriendschapsband mee hadden eind jaren ‘80.
In een eerdere brief sprak ik over het gevoel van haast dat mij overviel bij het begin met het project. Zijn verhaal over de ruimte scheppen voor aandacht en vertraging vond ik heel herkenbaar en bruikbaar voor mij. Niet gelijk al willen weten wat ik wil gaan aanpakken, welk verhaal ik wil vertellen maar vaste patronen doorbreken om zoals hij het benoemt: ruimte te kunnen vinden voor een zee aan mogelijkheden en mijn aandacht niet steeds weer laten ontvoeren door alles wat op me afkomt.
Ik denk dat ik daar de laatste twee, drie weken in rond zweef. Ik wil nog geen nieuwe projecten aangaan maar eerst in alle rust afmaken wat er hier in huis allemaal ligt als onafgeronde lijntjes en materialen. Het Drieluik en nog twee fonteinen en alles wat daar voor uitgezocht, geprobeerd en gevonden moet worden. Het zien van jouw nieuwe ruimtes leidt dan niet meer gelijk tot de vraag wat kun je hier doen maar wel tot een bewustzijn dat er een ruimte is waar we als daar behoefte aan ontstaat, in aan de slag kunnen. Dat geeft een zekere rust om nog door te gaan met de periode van aandacht en vertraging.
In de stroom van mediaberichten rond de Dodenherdenking en Bevrijdingsdag zag ik de documentaire over Etty Hillesum en haar (dag)boek Het verstoorde leven (Het verstoorde leven, Etty Hillesum, Balans 1981/2021). Het leek mij interessant om dat boek te lezen. Dat is het ook. Nu lees ik afwisselend een hoofdstuk van Merlijn en een hoofdstuk of meer in het boek van Etty. Over zijn pleidooi voor vertraging, het toelaten van onzekerheid en dromen en over haar gedachten over het lijden dat de wereld in die oorlogsdagen in zijn greep houdt, over haar worsteling in de zoektocht naar de diepere betekenis van dat zelfde lijden.
Het is voor mij nog te vroeg om nu al te laten weten wat die combinatie mij oplevert. Ik ben gewoon nog aan het ‘drijven in de rivieren’ van beide boeken. Even geen aantekeningen maken maar verdieping van de aandacht genereren door het langer op zoek zijn naar een passende kleur van de man in de fontein of de vorm van zijn oog. Meer experimenteren met lijnen en geen haast maken. Gelukkig helpt het slechte weer daar een handje in mee. Weet niet of ik het voor elkaar zou krijgen als buiten het schuur de zon zou stralen en het heerlijk zou zijn om op een stretcher in de zon te liggen maar…… nu gaat het goed.
Heb met plezier jouw laatste twee brieven doorgelezen en gisteren en vandaag nog maar een keer. Je noemt heel veel aandachtspunten en begrippen. Het vocabulaire van de maker en dat is leuk. Of de instrumenten van de schilder. Het lijkt mij nu leuk om ook de verf te bekijken of de eerste potloodlijnen. Zou het niet gek vinden om het vocabulaire, de termen als ‘compassie’ of ‘ontmoeting, raken, open gaan en inzicht’ in een klein laboratoriummoment te onderzoeken. Zeker ook als je spreekt over terugbrengen naar ‘eenvoud en complexiteit’ en ‘gelaagdheid en helderheid’. Hoe is dat voor jou? Bijvoorbeeld rondom ‘opofferen, een offer brengen en geofferd worden’.
Ik merk dat ik op de weg naar het onderzoek van het lijden vaker een combinatie wil maken van het proces van ‘analyseren’ met het proces van het te ‘realiseren’ (nieuwe) verlangen. Een toekomstgericht verlangen en ondervinden waar en hoe het lijden zich dan manifesteert. Het verleden analyserenen tegelijkertijd de nieuwe dag laten tonen wat er met een concreet verlangen gebeuren kan. Snap je wat ik daar mee probeer te zeggen? Denk dat het ook gestimuleerd wordt door de structuur van ‘een dagboek’ zoals Etty dat invult. Steeds in het hier en nu en de hoop op een volgende ontmoeting, op een volgende morgen.
Beste Greet, ik ben benieuwd wat er in jouw hoofd en hart aan het gebeuren is de afgelopen dagen en ik verstuur dit alvast aan je zodat het bovenstaande even uit mijn hoofd is.
Nu ga ik even verder met het lezen van de beide boeken. In het verlengde daarvan hoop ik wat verder kunnen gaan kijken naar ‘het lijden’ vanuit het door jou genoemde Boeddhistisch perspectief.
En misschien binnenkort weer even een gesprek in de nieuwe ruimte op de mooie stoeltjes.
Met hartelijke groet,
Ton