Tricht, een regenachtige koude donderdagochtend 27 mei, 2021
Goedemorgen beste Greet,
Misschien zit je weer in de auto in de regen met je laptopje op je stuur op de parkeerplaats in Antwerpen. Ik krijg dat beeld niet zo snel van mijn netvlies, merk ik. Heel veel sterkte daar.
Ik hoop dat Paul al behandeld is en dat het goed met hem gaat en daardoor ook een beetje met jou.
Merk dat ik het niet zo makkelijk vind om alle brieven in mijn hoofd te hebben als ik aan de volgende begin. Laat ik me vandaag beperken tot een reactie op de brief van gisteren.
Ik heb geprobeerd met je mee te gaan in de zoektocht naar de onderzoeksvraag.
Klopt het als ik denk dat ook aan het eind van de brief nog steeds de onderzoeksvraag is: “Bestaat de helende werking van kunst?”
Misschien daar eerst even iets over.
Zoals je aangeeft heb je in jouw projecten die ervaring gehad. De helende werking van wat je toen geschreven en geregisseerd hebt. Die conclusie herken ik.
Met het benoemen van die bijzondere ervaringen zou je gelijk kunnen zeggen: Ja, inderdaad, het maken en tonen van een kunst kan een helende werking hebben. Klaar!
De vraag is en dat komt in de latere woorden ook weer bij mij terug: gaat het dan over de helende werking op jou als maker of over de helende werking voor de kijker of voor beiden?
In het vervolg van jouw brief beschrijf je volgens mij in de zijlijn de helende werking van een proces met, als ik het goed begrijp uit jouw woorden, de volgende fasering. Die fasering geef ik even weer in de hoop dat ik het zelf ook wat beter overzie.
- Opdiepen van beelden die een pijnlijke situatie in mij oproepen
- Onder woorden brengen van die innerlijke beelden
- Op zoek naar informatie en inspiratie
- Verbinden aan verhalen en beelden van anderen
- Er uitdrukking aan geven in een kunstzinnige vorm
- Uitwerken en daadwerkelijk vorm geven
In de aantekeningen die je bij de verschillende stappen maakt, lees ik dat het bezig zijn met die beelden (en dan bijvoorbeeld jouw innerlijke beelden in relatie brengen met andere beelden) al een zekere ruimte geeft, ruimte op weg naar heling of zelfs al een helende ruimte biedt. Klopt dat?
Wat er gebeurt bij jou in de fases 1 tot en met 4 daar kan ik mij wel iets bij voorstellen. Ook dat zoiets afstand schept tussen jou en jouw verhaal en dat je daar steeds meer ‘de werkelijkheid’ van inziet. Eigenlijk heel mooi om dat te ervaren, toch?
Kun je mij nog eens laten weten waarom je dan vervolgens aan de slag wil met de volgende fase. Is dat omdat je van kunst houdt, van de vorm houdt, er zelf meer grip/verdieping/ op wilt krijgen of anderszins. Mogelijk misschien ook omdat gewoon het actuele kader dat nu voor jou bepaalt: studie, nieuw onderzoek, willen schrijven of…?
Ik kan mij voorstellen dat je wilt uitzoeken wat de vertaling naar een kunstzinnige vorm kan toevoegen in het helen van de startsituatie om het zo maar even te zeggen. Gewoon omdat je dat in eerdere projecten ook in meer of mindere mate hebt ervaren en dat je dat ook weet van soort- en vakgenoten en verwanten.
Ik neem aan dat je in die vijfde en voor jou soms blokkerende fase op zoek wilt gaan naar….. bijvoorbeeld verdieping/verbreding/verfijning? Of spelen er andere zaken in mij die jou van d. naar e. sturen?
Zoals jij beschrijft dat je op zoek gaat naar een nieuw beeld of verbeelding die het beginverhaal niet meer fixeert, vind ik heel mooi. Beweging in het verhaal/in het beeld scheppen. Soms vind ik het moeilijk om de waarde van jouw woorden ‘beeld’ en ‘verhaal’ te pakken. Kan het zijn dat het bij jou ook twee verschillende begrippen zijn?
Het verlangen om het ‘beeld in beweging te brengen zodat het niet gefixeerd blijft’ herken ik van het proces van beeldend kunstenaars, van dichters, fotografen, cineasten, van romanschrijvers. Maar is het beeld dan het zelfde als het verhaal of wordt het ‘beeld’ en wat daar op volgt op een bepaald moment het verhaal’’ ?
Misschien snap ik de overgang naar ‘het worden van een personage’ nog niet zo goed. Zou je hier ook voor een beeld in gips kunnen kiezen of een foto of gedicht? Of is die stap gerelateerd aan jouw insteek om iets met theater uit te zoeken? Dat kan en zou heel logisch zijn maar daar ben ik wel nieuwsgierig naar. Dan zou het podium ook niet gelijk de theatrale connotatie hoeven in te houden. Maar een plekje in de werkruimte of aan de muur? Nog niet een tentoonstelling, toch? De werkplaats met sporen van al het werk dat gebeurt.
Dat is een mooi verlangen wederom!
Het is jammer om daar niet even in een gesprekje uit te komen of gedachten uit te wisselen. Maar dat moeten we maar gauw weer eens doen. k bouw nu nog even door op jouw antwoorden die ik nog niet hoor of lees maar waar een volgende brief van jou voor nodig is. Of even overleggen.
En dan denk ik….daar zit je dan met een kopje koffie en wat volle en lege vellen en een potloden je ziet links en rechts de verschillende sporen in jouw ‘ werkruimte’. Wat doet dat met je…. zodanig dat je in het verlengde daarvan besluit tot het maken van een theatraal product? Is dat zo?
En in hoeverre speelt het feit een rol dat je misschien dat product wel zou willen tonen of ‘ter bekijken’ aan biedt? Een podium of expositieruimte geeft?
Speelt de impact/resonantie op/van/in de toeschouwer van jouw getoonde sporen hier een rol of ál een rol? Vormt de toeschouwer het publiek de lezer een onderdeel in het proces en effect van de helende werking? Dus ook in de onderzoeksvraag of het daar op volgende onderzoek?
Stel dat je jouw worsteling kan laten zien, vormt de impact op hem of haar die het ziet, hoort, voelt ook een onderdeel van het onderzoek naar het antwoord op jouw beginvraag?
Ik neem aan van wel want je wilt met jouw verhaal naar buiten, toch?
Bij ‘Wind’ heb je gehoord dat het ervaren van de voorstelling bij kijkers een troostend effect had. Niet alleen informatief of verhelderend gebeuren en bijzonder om te ervaren maar het deed ook iets in de richting van heling of is dat te veel gezegd? En draagt het troostende effect dan ook iets bij aan het helende effect van jouw proces? Of houdt dat op bij het tonen, het naar buiten komen?
Je hebt daar ook ervaren dat de woorden van jouw tekst of regieaanwijzingen bij de spelers inzicht en betrokkenheid en misschien ook wel compassie hebben gerealiseerd of geïnstalleerd. Hoort die impact ook bij jouw proces?
Vragen, vragen, vragen… en ondertussen denk ik maar aan dat beeld van jou in die auto in de regen met het raampje een klein beetje open omdat anders de ruiten beslaan. Wat doe ik je aan, denk ik nu?
Gewoon weg leggen als je er niets mee kunt op dit moment.
Daarom wil ik het hier maar even bij laten.
De mooiste zinnen in jouw brief zijn die over het in beweging brengen van het gefixeerde beeld. Daar ga ik de komende dagen eens over door denken.
Ik heb nog geen antwoord op jouw vraag of de ….”mijn vraag wel relevant genoeg is”.
Wie weet kom ik daar in een volgende brief of in de werkruimte verder mee.
Ik wens jou en Paul een liefdevolle tijd en heel veel genezing.
Met lieve groeten,
Ton